خطراتی که با ظروف پلاستیکی ما را تهدید می‌کند!
ظروف و کیسه‌های پلاستیکی خطرناکند. این جمله را بارها شنیده‌ایم اما همچنان از این ظروف و کیسه‌ها استفاده می‌کنیم بدون اینکه به مشکلاتی که ممکن است برایمان پیش بیاید یا خطراتی که برای محیط زیست ایجاد می‌شود، توجه کنیم!
تبلیغات زیادی برای حذف پلاستیک از زندگی روزمره انجام می‌شود و حتی روزی برای این مساله اختصاص داده شده اما به نظر می‌رسد چندان موثر نبوده است. البته گویا بیشتر کشورهای جهان چنین شرایطی دارند! به همین دلیلی کشور فرانسه تصمیم گرفته استفاده از این ظروف را ممنوع کند تا از راه قانون شاید بتواند این مشکل را حل کند.
از سرطان تا بیش فعالی!
کشور فرانسه قانون جدیدی را تصویب کرده که براساس آن استفاده از ظروف پلاستیکی ممنوع است و از این به بعد در این کشور باید ظروف از مواد اولیه‌ای که قابل تجزیه شدن هستند ساخته شوند.این قوانین جدید بخشی از طرح «تحول انرژی برای رشد سبز» هستند که قرار است در سال ۲۰۲۰ میلادی در فرانسه به اجرا گذاشته شود.درست است که فعالان محیط زیست از این قانون استقبال کرده‌اند اما قطعا مردمی که به این ظروف عادت کرده‌اند چندان راضی نیستند و باید به سختی به شرایط جدید عادت کنند.
در ایران هم مردم به این ظروف عادت کرده اند. شاید قبلا استفاده از آنها محدود به نذری‌ها بود اما امروز پایشان به میهمانی‌های خانوادگی هم باز شده و دیگر پذیرایی در ظروف یک بار مصرف انجام می‌شود که زحمت شستن و تمیز کردن صاحبخانه کم شود.
در شرایطی که نزدیک به ایام محرم هستیم و خیلی از مردم خوراکی‌های مختلف نذری می‌دهند، استفاده از این ظروف بیشتر می‌شود و بد نیست نگاهی به همه خطرات این ظروف بیندازیم شاید امسال فکر دیگری برای نذری‌هایمان کنیم.
چیزی که استفاده از ظروف پلاستیکی را خطرناک می‌کند، ماده «بیسفنول آ» است که با مصرف مواد غذایی در ظروف پلاستیکی وارد بدن می‌شود و البته در بدن باقی می‌ماند.این ماده جزو ساختار چندین پلیمر و افزودنی پلیمری مهم است و بطریهای پلاستیکی، وسایل ورزشی، ابزار پزشکی و دندانپزشکی، سیلنتها و کمپوزیتهای
پر کننده دندان، لنزهای چشمی،وسایل برقی خانگی، انواع سی دی و دی وی دی و کنسروهای غذایی و نوشیدنی به کار می‌رود.
مطالعات انجام شده بین سالهای ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۴ نشان می‌دهد بیسفنول آ در ادرار ۹۵ درصد بزرگسالان و ۹۳ درصد کودکان وجود داشته است. کودکان بیشتر از بقیه در معرض خطرند چون به ازای هر کیلوگرم از وزن بدن بیشتر در مواجهه قرار می‌گیرند و از نظر فیزیولوژیک هم آسیب پذیر‌تر هستند.این ماده از جفت هم عبور کرده و می‌تواند بر روی تکامل جنین تاثیر بگذارد. مغز کودکان نیز در حال تکامل بوده و نسبت به آسیب حساس است و بیسفنول آ می‌تواند با تاثیر برآن بر روی توانایی ذهنی، رفتارهای اجتماعی، باروری و ابتلا به بیماریهایی که سالهای بعد بروز می‌کند، تاثیر بگذارد.
این ماده اثرات مختلفی بر جسم، ذهن و حتی رفتار انسان‌ها دارد. بیسفنول آ حتی در مقادیر کم باعث بروز بیش فعالی، افزایش خشونت، تغییر در پاسخ به محرکات دردناک و ترسناک، اختلال یادگیری، تغییر در رفتارهای جنسی، کاهش رفتارهای مادرانه و افزایش احتمال اعتیاد می‌شود.
مواجهه مداوم با غلظت کم بیسفنول آ در موشهای آزمایشگاهی باعث مقاومت به انسولین شده است که نتیجه آن افزایش قندخون، افزایش فشار خون و بیماریهای قلبی عروقی است.
بلوغ زودرس، افزایش احتمال ابتلای کودک به سندرم داون(منگولیسم)، کاهش شمارش اسپرم و ناباروری، بروز سرطان سینه و پروستات،به‌هم خوردن عملکرد سیستم ایمنی، کاهش سطح آنزیمهای آنتی اکسیدان، آسیب‌های مغزی مثل اختلال یادگیری و حافظه، سقط و تخمدانهای حاوی کیستهای متعدد در زنان از دیگر مشکلاتی است که این ماده در انسان‌ها ایجاد می‌کند.
ظروف نذری سالم انتخاب کنید
اگر قصد دارید در ایام محرم و صفر نذری بدهید باید بدانید ریختن غذای داغ در ظروف پلاستیکی سرطان زا
هستند. دکتر ارومیه‌ای عضو هیأت علمی پژوهشگاه پلیمر می‌گوید: «مواد سرطانزای ظروف یکبار مصرف شفاف یا پلی استالینی که در بسیاری از ارگانها و مراسم برای چای و دیگر مواد غذایی داغ استفاده می‌شوند در دمای ۴۰ درجه سانتیگراد آزاد شده و وارد مواد غذایی می‌شوند. مواد غذایی مانند آش، چای داغ، حلیم یا
شله زرد موجب تجزیه سریع مواد پلیمرهای درون این ظروف به مونومرها که مواد سرطان زا هستند می‌شود».
ظروف یک بار مصرف از جنس پلی استایرن توانایی تحمل دمای بالاتر از ۶۵ درجه را ندارند و ریختن مواد غذایی بسیار داغ در آنها عوارض و خطرات زیادی برای سلامتی مصرف‌کنندگان دارد. فقط اگر نذری تان شربت‌های سرد است میتوانید ازاین ظروف استفاده کنید.
اگر به هر دلیل مجبور به استفاده از این ظروف هستید میتوانید با رعایت نکاتی ضررهای آنها را کمتر کنید:
۱ـ ظروف پلاستیکی حاوی پلی کربنات را که برای نگهداری مواد خوراکی تدارک دیده شده‌اند در مایکروویو نگذارید.
۲ـ معمولا روی ظروف پلی کربناتی که حاوی بیسفنول آ هستند این علامت قید شده است:۷# که بهتر است آنرا به خاطر داشته باشید.
۳ـ از بطریهای شیشه‌ای و یا فاقد بسفنول آ برای شیر دهی به کودکان استفاده کنید.
۴- هنگام خرید اسباب بازی پلاستیکی برای کودکان توجه کنید که پلاستیک آن فاقد بیسفنول آ بوده و سعی کنید اسباب بازی‌های غیر پلاستیکی بخرید.
۵- در موقع شستن ظروف پلاستیکی از وسیله یا مواد شیمیایی قوی استفاده نکنید. زیرا اگر سطح داخلی یا خارجی این ظروف آسیب ببینند و خراش پیدا کنند، غیرقابل استفاده خواهد شد، چون موجب ترشح مواد شیمیایی درون بدنه پلاستیک به غذا می‌شود.
محیط زیست هم در امان نیست
دلیل مخالفت با ظروف پلاستیکی تنها به دلیل آسیب‌هایی که به سلامتی انسان وارد می‌کند نیست. محیط زیست از این محصولات دست انسان آسیب زیادی می‌بینند که باید حواسمان به آن هم باشد چون به خطر افتادن محیط زیست به معنای به خطر افتادن سلامتی و زندگی ما هم هست.
استفاده از ظروف یک بارمصرف پلاستیکی که باعث دفع زباله‌های ظروف پلاستیکی و انباشت آنها در طبیعت و محیط زیست می‌شود، به مرور منابع آبی و خاکی، دریاها، رودخانه‌ها و حیات جانداران و گیاهان را تهدید می‌کند.چون تجزیه این ظروف در طبیعت ۲۰۰ تا ۵۰۰ سال طول می‌کشد و مواد مضر تشکیل دهنده آنها دوباره وارد آب یا خاک شده،به سیکل مواد غذایی برگشته و اثرات منفی بر سلامت مواد غذایی می‌گذارد.
از طرفی ظروف و کیسه‌های پلاستیکی همراه باد جابه جا شده و وارد رودخانه‌ها و کانال‌های آب شده و موجب گرفتگی آبراهه‌ها شده و در بسیاری موارد به علت ساکن ماندن آب، زادوولد انواع حشرات افزایش پیدا می‌کند. کیسه‌های پلاستیکی درصورت ورود به محیط زیست دریایی، وارد زنجیره غذایی جانوران دریایی شده و سالانه هزاران گونه از جانوران آبزی از قبیل وال، دلفین، فک و لاک پشت و نیز پرندگان دریایی بر اثر خوردن این کیسه‌ها و خفگی ناشی از آن می‌میرند.
کیسه‌های بلعیده شده حتی پس از مرگ جانوران و تجزیه آنها نیز سالم باقی می‌مانند، بنابراین دوباره پراکنده شده و از بین بردن حیاتی دیگر را ادامه می‌دهند. پلاستیک‌ها درصورتی که به عنوان زباله دفن شوند، به علت تجزیه آرام و کند در محل‌های دفن می‌توانند سبب تشکیل شیرابه و نفوذ آن به آب‌های زیرزمینی شوند. این شیرابه شامل ترکیباتی نظیر فلزات سنگین و سایر ترکیبات خطرناک است که جزو ترکیبات زیان آور برای محیط زیست هستند.
جایگزین‌های مناسب
بهترین جایگزین برای ظروف پلاستیکی استفاده از انواع گیاهی، مقوایی و اسفنجی است. هرچند تعدادی از متخصصان معتقدند ظروف گیاهی هم مضراتی دارند و چندان مناسب نیستند اما به هر حال اثرات منفی کمتری به نسبت همتایان پلاستیکی شان دارند.
می‌توانیم به مرور مصرف این پلاستیک‌ها را در خانه کاهش دهیم. به جای کیسه‌های متعدد پلاستیکی برای خرید، چند کیسه پارچه‌ای تهیه کنیم که الان از سوی بسیاری از موسسه‌های حامی محیط زیست فروخته می‌شوند. مواد غذایی با ظروف پلاستیکی کمتر بخریم و البته به سنت‌های قدیمی مان برگردیم و خوراکی‌های میهمانی‌هایمان را در ظروف چینی و شیشه‌ای سرو کنیم و نه ظروف پلاستیکی. سفره‌های یک بار مصرف را جمع کنیم و سفره‌های قدیم را دوباره از کمدها درآوریم. با همین کارهای ساده می‌توانیم هم به خودمان کمک کنیم و هم به محیط زیست.
منبع : رونامه اطلاعات - 2/3/97